Kökeni genetik, psikolojik ve sosyal etkenlere dayanan yeme bozukluğu davranışlarının genel adıdır. Çocukluk, ergenlik ve yetişkinlik dönemlerinde ortaya çıkabilmektedir. Yeme bozuklukları kilo alma verme ve yeme ile ilgili aşırı davranış ve duyguları içerir. Kişinin sağlığına etki edecek yetersiz ya da aşırı besin tüketimleri yeme bozukluklarına sebep olabilir. Yeme bozukluğu semptomları kişiden kişiye farklılık gösterebilmektedir. Yeme bozukluğu davranışı pek çok psikolojik hastalıkla birlikte ortaya çıkabilir. Kontrol ihtiyacı, öfke, güvensizlik, kaygı gibi duyguların yansıması olarak görülebilirler.
Yeme Bozukluklarının Riskleri Nelerdir?
- Kronik yorgunluk, halsizlik, kansızlık ve baş dönmesi
- Adet görememe veya adet düzensizlikleri
- Cilt sorunları (Ciltte aşırı kuruluk, tüylenme, sivilcelenme gibi)
- Yetersiz sıvı tüketimine ve/veya aşırı sıvı kaybına bağlı vücudun susuz kalması
- Nefes darlığı, kalp atışlarında düzensizlik
- Şişkinlik (özellikle karın bölgesinde) ve ödem
- Sindirim sistemi problemleri (mide ağrısı, midede yanma, kabızlık gibi)
- Metabolizma yavaşlaması
- Saç tellerinin incelmesi ve saç dökülmesi
- Kemik yoğunluğunda azalma
- Böbrek ve karaciğerde hasar
Yeme Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
-
Doğal kiloda olma haline rağmen sürekli diyet ve aşırı spor yapma
-
Devamlı kilo değişimi
-
Kalori hesabında aşırı titizlik
-
Tarifler, yemek yapmayla ilgili saplantı, başkaları için yemek yapmak ama yeme sürecine dahil olmamak
-
Depresyon veya apati
-
Sosyal izolasyon
-
Aşırı yeme veya yememe davranış örüntüleri göstermek
Anoreksiya nervoza, blumia nervoza ve tıkınırcasına yeme bozukluğu en sık rastlanan yeme bozukluklarıdır.
Anoreksiya Nervoza
-
Beklenenin altında bir vücut ağırlığına sahip olmaya karşın kilo almaktan ya da şişman biri olmaktan aşırı korkma halidir. Kişi vücut ağırlığı ya da biçimini olduğundan farklı algılar. Yeme örüntüleri, tüketilen besinler ve vücut ağırlığında saplantılı davranışlar gözlemlenmektedir. Alttiplerine bakıldığında kişiler zaman zaman fazla yeme sonrası yoğun diyet ve egzersiz programlarıyla yediklerini telafi etmeye çalışırken diğer kısımda da yeme sonrası kusma ve ilaç kullanım davranışları görülebilir.
Bulimia Nervoza
- Tekrarlayan tıkanırcasına yeme epizodlarının olduğu yeme bozukluğudur. Belirgin iki özelliği vardır. Kişi aynı zaman diliminde ve benzer koşullarda çoğu kişinin yiyebileceğinden daha fazla miktarda yiyeceği belirli bir zaman diliminde tüketebilir. Bir diğer özelliği ise kişinin bu nöbetler esnasında yeme davranışını kontrol edememe hissine kapılmasıdır. Yemek yemeyi durduramayacağı neyi ne kadar yediğini kontrol edemediği hissi gibi… Tıkanırcasına yeme ve uygunsuz dengeleyici davranışlar 3 ay boyunca haftada en az 2 kez ortaya çıkarsa kişinin bulimia nervoza yeme bozukluğu yaşadığı söylenebilmektedir. Anoreksiyadan ayrıldığı noktalardan biri kişinin sağlıklı kiloyu koruyor hatta bazen bu kilonun üstüne çıkabiliyor oluşudur. Bulimik davranışlar; iğrenme ve utanç duygular eşlik ettiğinden genellikle gizli yapılır. Aşırı yeme ve kusma davranışlarındaki sıklık ve yoğunluk haftada birkaç veya günde birkaç kere gerçekleşebilir. Vücutta oluşan sıvı dengesizliği sindirim sistemi, kalp ve hidrasyon problemlerine yol açabilir.
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu
-
Kişinin yeme davranışları tamamen kontrol dışıdır. Bulimia nervozadan farkı; kişinin yeme davranışının telafisi için hiçbir eylem gerçekleştirmiyor oluşudur. Kusma, diyet ya da yoğun egzersiz görülmez. Obezite, kalp ve damar hastalıkları riski oluşmaktadır. Tıkınırcasına yiyen kişiler suçluluk, utanç duygularının yarattığı kaygı ve stresle tekrar yeme davranışı gösterirler. Duygusal sebeplerin tetiklediği bu yeme davranışı ile ilgili ayrıntılı bilgi için; https://www.senasoysal.com/duygusal-yeme-bozuklugu/
